Środki ochrony indywidualnej to wszelkiego typu odzież ochronna mająca na celu zabezpieczenie pracownika przed potencjalnym zagrożeniem w miejscu pracy.
Zgodnie z art. 237 K.p. pracodawca jest obowiązany dostarczyć pracownikowi nieodpłatnie środki ochrony indywidualnej zabezpieczające przed działaniem niebezpiecznych i szkodliwych dla zdrowia czynników występujących w środowisku pracy oraz informować go o sposobach posługiwania się tymi środkami.
Do środków ochrony indywidualnej zaliczamy:
- odzież ochronną (np. ochraniacze klatki piersiowej, brzucha)
- środki ochrony kończyn (np. ochraniacze stóp, kolan, łokci, obuwie ochronne)
- środki ochrony głowy (głównie hełmy)
- środki ochrony twarzy, oczu i słuchu (np. okulary ochronne, wkładki przeciwhałasowe)
- środki ochronne izolujące cały organizm, m.in., kombinezony gazoszczelne czy środki chroniące przed upadkiem z wysokości.
Kiedy pracodawca powinien wyposażyć pracownika w środki ochrony indywidualnej
Pracodawca jest zobowiązany, zgodnie z wymaganiami określonymi w Polskich Normach, zapewnić pracownikom odzież i obuwie robocze:
- gdy odzież własna pracownika może ulec zniszczeniu bądź zabrudzeniu,
- w celu przestrzegania wymagań technologicznych, sanitarnych oraz bhp w pracy.
Środki ochrony indywidualnej powinny być używane, kiedy różnego rodzaju zagrożeń nie można wystarczająco ograniczyć za pomocą środków ochrony zbiorowej i prawidłowej organizacji pracy.
Pracodawca nie może dopuścić pracownika do pracy bez wyposażenia go w środki ochrony indywidualnej jeżeli są one niezbędne do zabezpieczenia przed działaniem niebezpiecznych i szkodliwych dla zdrowia czynników występujących w danym środowisku pracy.
Środki te muszą posiadać właściwości ochronne i użytkowe. Pracodawca powinien zapewnić ich pranie, konserwację, naprawę, odpylanie i odkażanie. Alternatywę wobec powyższego stanowi wypłata przez pracodawcę ekwiwalentu pieniężnego odpowiadającego poniesionym przez pracownika kosztom.
Pracownik jest zobowiązany używać otrzymane środki ochrony indywidualnej zgodnie z ich przeznaczeniem, natomiast pracodawca jest uprawniony do kontroli przestrzegania tego obowiązku i podejmowania działań zmierzających do jego wyegzekwowania.
Pracodawca ustala stanowiska, na których istnieje możliwość stosowania przez pracowników własnej odzieży roboczej. W zamian za to, pracodawca wypłaca ekwiwalent w wysokości aktualnie obowiązujących cen poszczególnych środków. Nie zalicza się tu stanowisk związanych bezpośrednio z obsługą maszyn i innych urządzeń technicznych oraz prac powodujących skażenie odzieży środkami chemicznymi i promieniotwórczymi.
Niedostarczenie pracownikowi środków ochrony indywidualnej, jak również dostarczenie środków ochrony indywidualnej niespełniających wymagań oceny zgodności jest wykroczeniem podlegającym karze grzywny (art. 283 § 2pkt 4 K.p).
Ważne: Rodzaje środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego ustala pracodawca w porozumieniu z zakładową organizacją związkową lub (gdy nie ma w zakładzie takiej organizacji) z pracownikami wybranymi w tym celu przez załogę.
